2019 Nuenen c.a. blijft zelfstandig

Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant lanceerden in 2018 het voorstel de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten op te heffen en bij de stad Eindhoven te voegen. Het belangrijkste argument was de ‘gebrekkige bestuurskracht’, onvoldoende constructief politiek-bestuurlijk samenspel tussen gemeenteraad en college.
Op 7 maart 2018 werd door betrokken en verontruste inwoners het Actiecomité Nuenen c.a. Zelfstandig opgericht om te bereiken dat de fusie met Eindhoven niet door zou gaan en daarmee Nuenen c.a. zelfstandig zou blijven. Onder leiding van voorzitter Gerda Hekker en bijgestaan door ondermeer oud-wethouder Frank Soutendijk, verdiepte het actiecomité zich in de wet Arhi (Wet algemene regels herindeling). De lokale politieke partij W70 gaf de eerste aanzet tot actie door het organiseren van de bijeenkomst.
Gedeputeerde Anne-Marie Spierings (D66) voldeed aan de procedurele plicht met de inwoners te gaan praten. Tijdens bijeenkomsten in Nederwetten, Gerwen en Nuenen bracht zij de fusie alsof hierover al was beslist en gaf zij steeds maar aan dat de gemeente Nuenen c.a. niet ‘toekomstbestendig’ zou zijn en er geen zicht is op verbetering. Het ging er fel op!
Op 6 juli 2018 overhandigde het Actiecomité op ludieke wijze de honderden ingediende zienswijzen over de samenvoeging van Nuenen c.a met Eindhoven aan een ambtenaar van de Provincie, omdat gedeputeerde Spierings had laten weten verhinderd te zijn. In een kruiwagen, met een pan aardappelen en ‘Vincent van Gogh’, een acteur van toneelvereniging De Lindespelers.
De SP-fractie in de gemeenteraad nam het initiatief tot het houden van een raadplegend referendum. Ruim 10.000 inwoners hadden op 10 oktober 2018 gestemd tijdens het referendum over de voorgestelde herindeling met Eindhoven. Dat is een opkomst van ruim 56%. Daarbij koos 22% voor en 78% tegen de samenvoeging.
Na twee themavergaderingen in het Provinciehuis bleek dat in ieder geval zeven van de elf fracties van Provinciale Staten tegen het voorstel zouden stemmen om Nuenen c.a. bij Eindhoven te voegen. Coalitiepartij SP met negen leden, speelde een sleutelrol. Maar dan, met de eindstreep in zicht, verrast D66-gedeputeerde Spierings vriend en vijand. Ze schort de gedwongen herindeling van Nuenen c.a. met Eindhoven op. Ze wil wachten op nieuwe regels uit Den Haag. Ze vreest een nederlaag en probeert gezichtsverlies vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen te voorkomen. Het voorstel dreigt over de verkiezingen heen getild te worden en in een la te belanden.
Adviseur van het Actiecomité Frank Soutendijk wijst op het ‘burgerinitiatief’, het recht van burgers om onderwerpen of concrete voorstellen op de agenda van Provinciale Staten te plaatsen. Van het burgerinitiatief was in Noord-Brabant slechts één keer gebruik gemaakt. Volgens de provinciale verordening waren minimaal 1000 ondertekenaars nodig, met officiële achternaam en (alle) voornamen. Het actiecomité wilde niet voor verassingen komen staan en streefde naar meer dan die 1000 om te voorkomen dat namen moesten afvallen wegens onvolkomenheden. Provinciale ambtenaren hielden daarna overigens telefonische steekproeven bij ondertekenaars of zij inderdaad het burgerinitiatief ondersteunden! Met 1485 handtekeningen is het burgerinitiatief “Vóór 1 maart 2019 een besluit nemen over de herindeling van Nuenen c.a. en Eindhoven èn het herindelingsadvies van 2 oktober 2018 te verwerpen” op 1 februari 2019 door actiecomité-voorzitter Gerda Hekker overhandigd aan de Commissaris van de Koning, Wim van de Donk. In de vergadering van Provinciale Staten van 22 februari 2019 – de laatste vergadering voor de verkiezingen – is met 32 tegen 20 stemmen door Provinciale Staten besloten het herindelingsvoorstel te verwerpen. Coalitiepartij SP en de voltallige oppositie stemden voor het voorstel van het burgerinitiatief om de beoogde herindeling af te blazen. De gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten blijft zelfstandig. Groot succes voor het Actiecomité Nuenen c.a. Zelfstandig!
In diezelfde vergadering van 22 februari is door Provinciale Staten besloten de Verordening Burgerinitiatief in te trekken en een nieuwe Verordening Agenderingsrecht voor inwoners provincie Noord-Brabant vast te stellen en daarin op te nemen dat het inwonersvoorstel door ten minste 5000 (!) agenderingsgerechtigden moet worden ondersteund.

Het ontstaan van de Bataafse Republiek in 1795 maakte een einde aan de ondergeschikte positie van de zogenaamde generaliteitslanden en aan de bevoorrechte positie van de Nederlands Gereformeerde kerk. Dirk van Lieshout werd in 1795 de eerste gekozen (katholieke) schepen-president (soort burgemeester) van Nuenen-Gerwen. Dat bleef hij drie jaar en hij werd opgevolgd door zijn zoon Theodorus. Aert Habraken werd in 1795 schepen-president van Nederwetten. Na inlijving van de republiek bij Frankrijk in 1810 ontstonden naar Frans voorbeeld de gemeenten met een maire ofwel burgemeester. Theodorus van Lieshout droeg als eerste die titel in Nuenen-Gerwen. In Nederwetten werd Willem Sengers maire. In de Grondwet van 1815, onder de eerste Oranjevorst, werd het Franse gemeentesysteem overgenomen. In 1821 werd Eckart, dat sinds de Franse tijd bij Nederwetten was gevoegd, bij de gemeente Woensel getrokken en ging Nederwetten deel uitmaken van de nieuwe gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Sinds de Gemeentewet van 1851 bestaat het bestuur van een gemeente uit een gemeenteraad, een college van burgemeester en wethouders en een burgemeester.

Het gemeentehuis van Nuenen-Gerwen was gelegen aan de Berg (nu Beekstraat 11, nu woonhuis) en van Nuenen, Gerwen en Nederwetten aan de Berg 29 (nu Vincentre). Vanaf 1953 is de huidige villa aan de Papenvoort 15 met de in 1969 toegevoegde nieuwbouw het gemeentehuis. Johannes van Hoven was sinds 1813 burgemeester van Nuenen Gerwen. Hij werd burgemeester van de nieuwe gemeente Nuenen-Gerwen en Nederwetten (Nuenen cum annexis) en bleef dat tot 1843. Maarten Houben is in die 200 jaar de 14e burgemeester.