1907 Verschuiving centrum Gerwen naar de Heuvel

1907 Verschuiving centrum Gerwen naar Heuvel

Het centrum van Gerwen is de Heuvel, daar staat sinds eeuwen de kerk, daar is de school, het gemeenschapshuis en de horeca. Het lijkt alsof dit altijd zo geweest is, maar deze schijn bedriegt.
Wie tweehonderd jaar geleden in Gerwen woonde, woonde niet aan de Heuvel. De meeste huizen stonden op het Laar. In de Gerwense buurtschappen zoals het Alvershool, Rullen en Stad van Gerwen stonden er rond de 70.
Op het Laar stond bijna de helft van alle huizen, daar was de school, in de 18e eeuw was daar de schuurkerk.
Men kan zich afvragen waarom de kerk daar zo ver vandaan stond. Een verschijnsel dat hier in de omgeving veel voorkwam. Ook in Nuenen, Nederwetten, Stiphout, Mierlo en Beek en Donk stond/staat de oude kerk ver buiten het centrum. Vaak wordt dit verklaard door de verlaging van de grondwaterstand: in de vroege middeleeuwen toen de eerste kerken gebouwd werden, was die hoger en kon men makkelijk aan water komen. Later zakte het grondwater (toen al!) en ging men bouwen op lager gelegen gronden. Een kerk verzet je niet zomaar en zij bleef alleen achter. Dit verhaal gaat niet op voor Nederwetten, daar stond de oude kerk bij de Dommel en heeft het dorp zich verplaatst naar hoger gelegen grond.

Het zou ook te maken kunnen hebben met de Reformatie. Toen in de 17e eeuw de katholieken alle kerken verloren en zij gebruikt werden door de vermaledijde protestanten, wilden de gelovigen daar misschien niet meer wonen en als ze een nieuw huis bouwden, deden ze dat op een andere plaats.
In 1798 kwam de kerk weer in katholieke handen en vanaf die tijd kon Gerwen weer langzaam naar de Heuvel schuiven al duurde het nog wel honderd jaar voordat daar schot in kwam. In 1821 werd de parochie heropgericht en werd er een nieuwe pastorie gebouwd.
In 1846 werd de oude school van 1767 op het Laar vervangen door een nieuwe bij de kerk. In 1870 werd de Provinciale weg van Stratum naar Lieshout verhard maar dat trok niet direct nieuwe bewoners. In 1883 stonden op de Heuvel nog maar twee huizen meer dan in 1832.
Tussen 1907 en 1940 zijn acht bouwvergunningen voor woonhuizen op de Heuvel afgegeven en aan de Gerwenseweg dertig. In 1930 werd het kerkhof rond de kerk geruimd en een nieuw aangelegd op de Huikert. In 1968 werden de pastorie en de muur om de pastorietuin gesloopt. De zandvlakte die toen ontstond werd in 1995 verhard tot parkeerplaats.
Nu staat de kerk weer midden in Gerwen.